✍️می نویسم شاید چشم هایی ببینند!(۱۴۳)
سرویس یادداشت شناسانیوز:حسین داداشی
میرزا و یارانش را بهتر بشناسیم ۱۳
خالو قربان۱
خالو قربان از اهالی هرسین درۀ گاماسب در ۱۲۹۳ق ودر نزدیکی بیستون کرمانشاه متولد شد. درباره پیشینۀ اواطلاع چندانی دردست نیست، لیکن وی سالهای زیادی را در خانه مخبر
الدوله و دیگر شخصیتهای سیاسی در تهران به فراشی مشغول بود و آنگاه در قزوین و گیلان به شغل جمع آوری کتیرا اشتغال داشت، تااینکه خرداد ۱۲۹۷ ش به خاطر حکایاتی که از سودآور بودن اشتغال درجنبش جنگل شنیده بود جذب جنبش شد و به حاجی احمد کسمائی پیوست.
خالو قربان دربهار ۱۲۹۷ش بادکتر حشمت درلاهیجان بسر می‌برد ومسئولیت گروهی از اکراد و الوار را بر عهده داشت. سپس در ۱۲۹۸ ش به همراه حاجی احمد به کوچک خان ملحق شد.
خالو قربان که قبلاً درنواحی کردستان و کرمانشاهان به نفع عثمانیان وآلمان عمل می‌کرد و باروسها می‌جنگید بابروز ضعف آلمان در جنگ وتفوق روس وانگلیس،به دنبال پناهگاهی می‌گشت که همراه افرادش و اسلحه و مهمات و دو عراده توپ که از روسها گرفته بود و به گیلان آمده بود،در سایه میرزا کوچگ خان قرار گرفت. و به خاطر شجاعتش از زعمای جنبش جنگل به حساب می‌آمد.
به موازات تغییر جهت جنبش گیلان به سبب تمایل عده‌ای از اعضا به روسیه از جمله احسان‌الله خان، خالو قربان نیز رنگ عوض کرد و از میرزا فاصله گرفت. وی با به دست آوردن مقداری مهمات و تقسیم بین چریکهای تحت فرماندهی خود به صف مخالفین میرزا کوچک خان پیوست.
در تیرماه ۱۲۹۹خالو قربان به سرسخت ترین گروه بلشویکها پیوست که باکوچک خان منازعه و کمیسارهای او را از رشت اخراج کرد.در دولت کمونیستی که در آنجا تشکیل شد خالو قربان وزیر جنگ گردید.
خالو قربان با متلاشی شدن انقلاب سرخ و اعلان جمهوری موقت در گیلان مجدداً به میرزا کوچک خان نزدیک شد.در اثر تفرقه‌ای که ایجاد شده بودنهضت جنگل به تدریج محدودوضعیف گردید.
در۱۶ اردیبهشت ۱۳۰۰ کمیته انقلاب ایران با عضویت پنج نفر ۱_میرزا کوچک خان ۲_ حیدر عمواوغلی۳_ احسان‌الله خان۴_خالو قربان ۵_ محمدی تشکیل شد. هدف از تشکیل این کمیته جلوگیری از انشعاب بین جنگلیان بود، لیکن امپریالیسم انگلیس که احساس کرد توسط رضاخان نمی‌تواند انقلاب گیلان را از بین ببرد لذا تصمیم گرفت از درون آن را متلاشی کند.
برای این کار افرادی راازقبل به گیلان اعزام داشتند وآنها را واداربه ایجادنفاق ومبارزۀنهایی بین سران جنگل کردند. این عناصر ماهرانه بین زعمای جنبش شکاف ایجاد نمودند.
▫️در محرم ۱۳۴۰ ق کوچک خان از خالو قربان می‌خواهد که ۶۰هزار تومان موجودی در خزانه
داری رشت را تحویل دهد. خالو قربان نیز در مقام وزیر جنگ جمهوری موقت از کوچک خان خواستار تحویل سلاح و مهماتی شد که او در جنگ پنهان کرده بود.طرفین ازانجام درخواست یکدیگر طفره رفته تا آنکه کوچک خان از خالو قربان برای شرکت در جلسه‌ای در کسما دعوت نمود.
به میرزاخبر رسید که حیدر خان عمواغلی با رفقایش درصدد کودتا وتوطئه برای ازبین بردن او می‌باشند.لذا درجلسه‌ای باحضورمعین‌الرعایا، میرزا و اسماعیل جنگلی و عبدالحسین شفایی تصمیم گرفته شدکه افرادکمیته انقلاب دستگیر شوند.
میرزا به بهانه مشورت در امر مهمی کمیته انقلاب را دعوت به صومعه سرا نمود. زمانی که حیدر خان به اتفاق سرخوش و خالوقربان و خالو کریم و میرزا محمدی وارد شده و منتظر ورود میرزا بودند صدای شلیک گلوله بلند شد و عمارت به آتش کشیده شد ولی خالو قربان و خالو کریم توانستند بگریزند و به جنگل رفته و از آنجا به بندر انزلی گریختند.در این درگیری صد نفر از نیروهای خالو قربان هلاک شدند و روز بعد خالو قربان با اعزام نمایندۀ خود به مقر سرفرماندهی نیروهای دولتی در جاده منجیل ـ رشت آمادگی خودوطرفدارانش را برای همکاری با حکومت مرکزی اعلام می‌کند.
رضاخان پس از شنیدن ماجرا از تهران عازم گیلان می‌شود و خالو قربان را مورد تفقد قرار داده و دستور پیشروی نیروهای دولتی به سوی رشت را می‌دهد. خالو قربان با همراهی حاجی محمدجعفر کنگاوری نزد سردار سپه رفته و سلاح کمری خود را باز کرده و تحویل می‌دهد. وزیر جنگ ماوزر خالو را به او رد کرد. و درجه سرهنگی به او اعطا می‌کند.
سرانجام۲۲ مهر۱۳۰۰ نیروهای قزاق به رشت واردشده خالو قربان سنگرهای خودرابه قزاق های تحت فرمان سردار سپه تحویل و خود به انزلی رفت که احسان‌الله خان و همه نیروهای بلشویکی در آنجا جمع شده بودند.
جنگلیان دررشت با نیروهای قزاق درگیر شدند اما به زودی عقب نشینی کردند. نیروهای تحت فرماندهی رضاخان رشت را تصرف کردند به این ترتیب رضاخان در۲۶مهرطی اطلاعیه‌ای تفویض حکوت گیلان رابه ساعدالملک اعلان نمود. نیروهای جناح بلشویکی انقلاب چنان در فشار کنسول روسیه در رشت بودند که تصمیم گرفتند توسط کشتی به شوروی بروند.
🔸جمعه ها این داستان ادامه دارد…
✍️حسین داداشی
https://t.me/shenasanews